Klipsli Gözlük Çerçevelerinin Optik Amaçlı Kullanımı İçin Kombine Gözlük
Ametrop presbiyoplarda uzak-orta-yakın net görme için bir mi, iki mi, bir buçuk gözlük mü?
Muhtemelen insanlık var olalı beri yaşlanmanın bir sonucu olan presbiyopinin günümüz dünyasında 1.8 milyarlık bir nüfusu etkilediği öngörülmektedir. Presbiyopi tedavisinde buradaki konumuz olan gözlükler dışında gündemde pek çok yöntem vardır (bakınız: Referans). Hedef kitlenin büyüklüğü, çözüm üreticiler arasında yoğun bir rekabete yol açmaktadır. Biz burada ilk olarak uzak-yakın tek odaklı -monofokal- bir çift gözlük kullananların ve sonra çift gözlük taşımak istemeyip bir adet progresif gözlük kullananların bu şartlar altında yaşadığı bazı sorunları gözlemledik. Kendimiz 18 yıllık bir progresif gözlük kullanıcısı olarak ve son 3,5 yıldır yaşayarak ve kendi üzerimizde deneyerek ulaştığımız bir çözümü tartışmaya açmak istiyoruz. Şahsen 63 yaşında, emekli olarak halen serbest çalışan bir göz hekimiyiz. 35 yıl kadar önce göz hastalıkları uzmanlık eğitimi alan araştırma görevlisi iken, şunu kabaca uygulayan ninelerimizden de örnek alarak, uzak gözlüklerin üzerine yakın görme için (+) sferik camlı güzel ve uygun bir çerçeve daha taksak nasıl olur acaba? diye düşünmüştük. Ama, bu bir fikir olarak kalmıştı. Bizim dikkatimizi 3,5 yıl önce mıknatıslı, sapsız klipslerle saplı optik bir çerçeveye güneş, polarize vb filtreler takılan sistem (Resim) çekmeye başladı.Peki biz ne yaptık? İlk önce tek odaklı (monofokal) tam uzak görme düzeltmeli, mıknatıslı, saplı bir gözlüğümüze; okuma mesafesinde yakın görme amacıyla, (+) 2.5 tam yakın görme düzeltmesi için camlar takılmış, sapsız, yine ana çerçeveye karşılıklı mıknatıs içerdiği için kolayca yapışan klips denilen parçayı taktık. Yakın görme bu modüllerle piyasadaki çoğu camlar artık asferik olduğundan 360 derece tam ve mükemmel oldu. Klipsin takılıp çıkarılması sağlanan uzak-yakın etkiyi hemen değiştiriyordu.
Resim: Klipsli gözlük seti örnekleri
Ancak bir hatamız klipsi kolay takılıp çıkarılan bir çerçeve seçmemiş olmamızdı. Bu sorun bizi kolay takılıp çıkarılabilecek nitelikte çerçeve edinmeye ve narin klipsler yerine daha sağlam tasarımlar yapmaya bile yönlendirdi. Çerçeve üreticisi firmalara biraz daha özel klipsli çerçeve üretilmesinin önerilmesi ve teşviki yerinde olacaktır.
Bundan sonraki merakımız progresif gözlüklerimizle yaşadığımız en önemli sorunun öncelikle piyasa şartlarında çözülmüş olup olmadığıydı. Peki sorunumuz neydi?
On sekiz yıl önce ilk progresif gözlüğümüzü taktığımız zaman, bu gözlükle uzak ve yakın görmemiz yeterliydi ama masaüstü bilgisayar ekranı, market etiketleri, yemek masası vb orta mesafelerde düz bakışla görme tam net değildi. Buna çare olarak bir optisyen dostumun tavsiyesi üzerine bir de ofis gözlüğü denilen yine bir çeşit progresif gözlükten edindik. Böylece ofis gözlüğü ile uzaktan ödün vererek orta mesafedeki bilgisayar ekranını vb görebiliyorduk. Ama tek gözlükle tam çözüme ulaşamamış, yine iki progresif gözlük kullanıyorduk.
Uzun yıllar iki gözlük kullanmışken 3.5 yıl kadar önce tanınmış bir cam üreticisinin tek progresif camda uzak-orta-yakın görmeyi sağladıkları ifadesine şahit olduk. Böyle bir çift camı hemen edindik. Uzak ve yakın görme sorunsuzdu. Ama sonuç bilgisayar kullanımında yine olumsuzdu. Yani progresif gözlükle bilgisayarı kullanırken boynumuzu biraz arkaya büküp camın orta mesafe görmeyi sağlayan daha alt kısmından uzun süre bakmak gerekiyordu ve bu ergonomik olmayıp yorucuydu. Aynısını üç farklı firma camlarını da deneyerek yine yaşadık. Çözüm olarak bize önerilen; camın biraz altından bakmak, bilgisayar ekranını alçaltmak, koltuğumuzu yükseltmek gibi çözümler ise pratik değildi. Sadece ofis gözlüğü diye ifade edilen uzaktan ödün veren gözlüklerle rahat bilgisayar kullanabiliyorduk.
Öte yandan tek odaklı (monofokal) gözlükte elde ettiğimiz başarıyı progresif gözlüklerde de deniyorduk. Rahat takılıp çıkarılabilen klipsli bir gözlüğe (-4D ve -4,5D) uzak ve (+2,5 yakın düzeltmeli-adisyon değerli-) progresif camları taktırdık. Sapsız klipse farklı (+) sferik orta mesafe görme camları takarak deneme yaptık. (+) 0.75 veya (+) 1’lik düşük numaralı cam takılmış klips ana çerçeveye takılı iken (bu değer çoğu hastada uygun olsa da göz hekimi tarafından tespiti önerilir) orta mesafedeki bilgisayar ekran yazılarını düz bakışla mükemmel net görebildiğimizi gözledik. Yakın okuma ve klavye mesafesi de netti.
Yani sonuç bir çeşit ofis gözlüğü idi. Bu çerçevenin klipsi çok kolay takıp çıkarılır olduğu için kısa bir anda uzak ve ofis gözlüğü arasında dönüşüm yapabiliyorduk. Klipsli çerçeveler estetik olup, araştırmalarımızda piyasada mıknatıslı klipsli çerçevelerle böyle bir optik uygulamaya rastlamadık. Arz ve yaklaşım olmadığı için talep de yoktur.
Özel üretim camlarla hekimlerimize olumsuz geri dönüşler olmaktadır ( https://www.todnet.org/html/todnet.asp?a=gozluk-camlari ). Denediğimiz yöntem bu alanda bir kısım sorunlara çözüm getirmekte olup, talep görecektir kanaatindeyiz. Özellikle ekonomik gücü düşük olup, biri ofis için olmak üzere iki progresif gözlük edinmekte zorluk çeken hastalarda ve hatta gelişmiş ülkelerde bile en azından bir kısım hastalarda deneyimimizin ilgi göreceğine inanıyoruz. Bu konu bakirdir ve geniş çaplı bir hasta memnuniyet çalışmasına ihtiyaç vardır. Ortaya koyduğumuz uygulamaya ayırt edici olması için “Kombine Gözlük” adını verdik ve kötüye kullanıma karşı, ticari kaygı gütmeden bir klipsli gözlük tasarımıyla beraber tescil ettirdik. Bu alanda çalışma yapıp literatüre katkıda bulunmak isteyen meslektaşlarımız ve optisyen arkadaşlar bizimle iletişime geçerse işbirliğine hazırız.
Referans
1-Chang DH, Waring GO, Hom M, Barnett M. Presbyopia Treatments by Mechanism of Action: A New Classification System Based on a Review of the Literature. Clin Ophthalmol. 2021; 15: 3733–3745.
Dr. Ercan Mensiz
Göz Hastalıkları Uzmanı
Kapaklı/Tekirdağ/Türkiye